Vüqar Zifəroğlu (Əliyev)
“Jurnalistika” ETL, aparıcı elmi işçi, müdir
Medyanın önemi ve tesiri, zamanımızda polemige ihtiyacı olmıyan bir hakikatdır. Teknolojinin inkişafı medyayı süratle büyüyen bir güc haline dönüşmesini temin etmekdedir. Bu gün dunyanın yönetici güc merkezleri medyanın bilgilendirme ve yönlendirme tesirinden dolayı ona muhtacdırlar. Devletlerarası psikoloji, siyasal ve kültürel savaşlar artık silah ve mermi ile değil, medya ile yapılmaktadır. Uluslarası holdingler yeni pazarlar elde etmek için medyanın gücünden yararlanmakda, acımasız rakabet savaşında medyanın gücüne dayanmaktadırlar.
20. yüzyılın sonu, 21. yüzyılın başlangıcında dünyada devam eden küreselleşme süreci tüm alanlara olduğu gibi, gazeteciliğede büyük etki yaptı, bu alanda geleneksel yöntem ve mezmunun değişmesine sebep oldu. Toplumsal İletişim Araçlarında yerleşmiş prensipler yerini daha yeni prensiplere bırakmaktadır. Bilginin toplanmasında, işlenip hazırlanmasında yeni metotların uygulanması, medyanın idare edilmesi sxemlerinin değişmesi ve s. Toplumsal İletişim Araçlarının yeni kaliteye geçmesine, toplumda onların rölünün güclenmesine sebep oldu. Medya ürünü değişerek, dinamik interaktif multimedyaya dönüştü (4, s. 71).
Yeni dünya gazeteciliği çok yönlüdür. Bununla birlikte, onun gelişmesinin genel eğilimleri mevcutdur ve son derece önemli olan milli hususiyyetler korunmakdadır. Basının, radyo ve televiziyonun daha da kommersiyalaşdırılması, yeni teknik olanakların her yerde tatbik edilmesi Türk dili konuşan ülkelerin medyalarına yeni vazifeler yüklemektedir.
Çağdaş haberleşme teknolejileri noktasında ortak haberleşme ağının kurulması, toplumların bilgi alış verişi ve gündelik hayatın strukturunun değişmesinde önemli sebeplerdir.
Zamanımızda pozitif değişikliklerle birlikte olumsuz özellikleri ile de küresel haberleşme alanının intensiv teşekkül bulması prosesi sürmektedir. Örnegin, siyaset ehemiyyetli derecede bilgi-haber akınının paylaşılması üzerinde kurulur ve böylece kamu oyunu yönlendirebilmek için büyük imkanlar elde edilir. Siyasi ve ekonomik rakabet savaş tez-tez “bilgi savaşı”na dönüyor, haber ile manipilasyon hallerı gitdikce daha da keskinleşip doğal hale gelmektedir. Ve böylece “haber kirliliği ”, “toplumun haber ekolojisi” problemleri ile baş-başa kalmak zorlugunu yaşamakdayız. Ayrıca ferde ve ya bütünlükle topluma daha büyük tehlikeyi ise haberleşme resusrslarının ve yeni teknolojilerin maksadlı kullanılmasına yolaçar. İletişimin kalitesi ve istikameti maksadlı olarak bozulur, ve böylece informasyon hakimiyyet, gercek bir kuvvet anlamı kazanır, «kim informasiyona sahipse, o dünyayı yönetebilir» deyimini tam eks etdirir.
Bu bakımdan, müasir zamanda uluslararası gazeteciliyin başlıca özelliklerinden ve gelişim meyillerinden söz açarken ilk önce regional informasyon kuruluşlarının yaratılması üzerinde durmak lazımdır. Bu günbu yapı dünyanın çeşitli bölgelerinde kendini açık bir şekilde göstermekdedir. Ümumafrika Haber Ajansı – PANA, Avropa Metbuat Ajansları Alyansı – EAPA, Asiya ve Sakit Okean Ülkeleri Haber Ajansları Teşkilatı – OANA, Arap Haber Ajansları Federasiyası – FANA, Latin Amerikası Özel Haber Ajansı – ALASEI, Latin Amerikasi Milli Haber Hizmetleri Teşkilatı – ASIN, Bloklara bağlanmayan Ülkelerin Haber Ajanslarının Pulu hazırda fealiyyet güsteren aparıcı uluslararası informasyon kuruluşlarıdır (2). Adlarından da göründüyü gibi, bu teşkilatlar biri-birine yakın olan ülkelerin haber ajanslarını öz sıralarında birleşdirmekdedirler.
Uluslararası informasyon kuruluşları sıralarında birleşen haber ajanslarının temsilçisi olduğu ülkeler hakkında objektif informasiyaların uluslararası alanda yayılması işinde büyük ve eşsiz iş görür. Ayni zamanda bu teşkilatlar bu ülkelerin biri-birileri ile informasyon alış-verışı ve informasiya desteğinin gerekli seviyyede kurulmasını temin etmekle birlikte, onları biri-birine daha da yakınlaşdırır ve tanıtmakdadır.
Bütün yukarıda arz edilenleri dikkate alarak Türkdilli ülkelerin ortak uluslararası informasyon alanının kurulmasında ortak uluslararası informasyon teşilatının ne kadar önemli olduğunu ortaya çıkarmış olur. Ortak uluslararası informasyon teşkilatının kurulması ve ya ortak iletışım araçlarının kurulması , Türk toplumlarına haricden uygulanan informasiya baskısının ve manipulyasyonunun karşısını almakta son derece büyük katkı saglamış olardı.
Ümumiyyetle ise, bununla ilgili olarak müeyyen ortak çalışmalar bulunmaktadir. Örnegin, hazırda fealiyyetde olan Türk dilli Xeber Agentlikleri Birliyi (TKA).
1992. yılında 26-27 kasımda Ankarada yapılmış Türkdilli ülkeler arasında İletişimde İşbirliği Konferansında Anadolu Agansı (Türkiye), AzerTAC (Azerbaycan), Kaztag (Qazaxıstan), Kabar (Qırğızıstan), Türkmenpres (Türkmenistan) ve TAK (KKTC) haber ajansları kendi insiativleriyle kurucu üye olarak Ajanslar Birligi yaratmışlar. Üzbekistanın UZA, Krımın QHA, Başkırdıstanın Başinform, Tatarıstanın Tatar Haber Ajansı da hazırda Türkdilli Haber Ajansları Birliğinin üyeleridir (5).
TKA Türk dünyası ile ilgili haberlerin birinci elden, doğru ve tarafsız olarak dünyaya ulaşılması, teşkilat üyesi haber ajansları arasında haber alış-verişi ve teknik alanda işbirligi, karşılıklı bilinçlendirme imkanlarının genişletilmesi maksadı ile kurulmuştur (5).
Ve tabi ki, Türkdilli Haber Ajansları Birliğini adlarını yukarıda belirttiğimiz uluslararası informasyon kuruluşları sırasında görmeyi arzu ederdik. Bunun için ise yapılması gereken çok iş var.
İlk önce teşkilatımızın uluslararası teşkilatlarla işbirligi meseleleri her zaman dikkat merkezinde saklanılmalı ve bununla ilgili olarak ardıcıl iş görülmelidir. Yukarıda adlarını seslendirdiğimiz informasyon kuruluşlarının nerdeyse tamamı Birleşık Devletler Teşkilatının ekonomik ve sosyal konseyi yanında ve UNESKO-da («B» ve ya «C» kateqoriyası üzre) meşveretçi statüye malikdirler ve bu onların fealiyyetinde çeşitli imkanlar saglamaktadır (2).
Kayd etmek lazımdır ki, Türkdilli Haber Ajansları Birliğine hükümetlerarası teşkilat statüsünü kazandırmak da son derece müsbet ilerleme olurdu. Pratikde böyle bir format artık tatbik edilmekdedir. Latın Amerikası Milli İnformasiya Hizmetleri Teşkilatının (ASİN) böyle bir statüsü var ve o sıralarında yalnız haber ajanslarını değil, devlet basın kuruluşlarını da kapsamaktadır. Bu aynı zamanda Türk dilli ülkelerin teşkilata resmen yardım etmeleri için de elverişli ortam yaratabilir.
Türkdilli Haber Ajansları Birliğinin Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin Devlet Başkanlarının IX Zirve topalntasında imzalanan Nahçivan Beyannamesi ile kurulmuş - Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin Emekdaşlık Şurası ile yakından emekdaşlık etmesi de bu istikametde gürülen işlere son derece böyük destek sağlaya biler
Sonuç olarak , ortak iletişim teşkilatının ve iletişim araçlarının kuruluşunun son derece büyük önem daşıdığını tekrar vurgulamak isterim . Günümüzde hangi coğrafyada yaşadığna bakılmaksızın Türk toplumu kadar Batının ve ya Rusyanın informasyon baskısı ve manipulyasyonuna maruz kalan ikinci bir toplum yoktur, diyebiliriz. Hakikatlarımızı, doğrularımızı tam olarak dünyaya duyurmak üçün medya alanında ortak çalışmalarımızı artırmalı, küresel informasyon alanında kendimize mahsus pay sahibi olmağa çalışmalıyız.
İstifade edilmiş edebiyyat siyahısı:
1. Memmedli C. Jurnalistikanın müasir inkişaf meylleri. B., 2006
2. Veliyev H. Beynelxalq jurnalist teşkilatları (ders vesaiti). B., 2005
3. Засурский Я. Н. СМИ вступают в эпоху мобильной коммуникации. Вестник МГУ, серия «Журналистика», 2005
4. Михайлов С. А. Современная зарубежная журналистика: правила и парадоксы. М., 2002
Комментариев нет:
Отправить комментарий